A -

Arılar Nasıl Bal Yapar?

Bal arıları bal yapmak için nektar kullanırlar. Nektar % 80 su ve bir çeşit şeker karışımıdır. Eğer bir hanımeli çiçeğini gövdesinden çektiyseniz çiçeğin ucundan damlayan akıcı sıvıyı görmüşsünüzdür işte bu nektardır. Kuzey Amerika’da arılar nektarı karanfil, karahindiba ve meyve ağacı çiçeklerinden toplarlar. Arılar çiçeklerdeki nektarı toplamak için kamışa benzer tüp şeklindeki uzun dillerini kullanır ve bu nektarı karınlarında tutarlar. Arıların aslında iki adet karınları vardır. Bunlardan biri nektarı toplamak için kullandıkları diğeri ise normal olanıdır. Arıların nektarı tuttukları karınları 70 mg nektar barındırabilir ve tamamıyla dolduğunda ise arının kendisi kadar ağırlık yapar. Arıların nektarı depoladıkları karınlarını doldurmaları için 100 ile 1500 arasında çiçeğe konmaları gerekmektedir. Bal arıları kovana dönerler ve topladıkları nektarı diğer işçi arılara aktarırlar. İşçi arılar bal arılarının karınlarındaki nektarı ağızlarıyla emerler. Bu arılar nektarı yarım saat boyunca çiğnerler. Bu süre içinde enzimler nektarın içindeki şekeri basit şekere dönüştürürler böylece hem arılar için sindirilebilir hale gelir hem de kovan içinde bakterilere karşı korunmuş olur. Bu aşamadan sonra arılar nektarı suyun buharlaştığı ve koyu şurubun oluştuğu peteklere dağıtırlar. Arılar nektarı kanatlarını yelpaze gibi kullanarak daha çabuk kuruturlar. Bal yeterince yapışkan hale geldiğinde arılar petekte bulunan hücreleri balmumu ile kapatırlar. Artık bal tüketilene kadar burada saklanır. Arılar bize bal üreterek iyilik yapsalar da bazen olumsuz durumlara da sebep olabilirler.

İşte size bunlardan korunmak için birkaç ipucu: Kırmızı ya da sarı gibi parlak renkli giysiler giymemeye dikkat edin. (Sizi çiçek zannedebilirler!) Yiyecek ya da içeceğinizi dışarıda açık bırakmayın. Bu durum tehditkar arılar için mıknatıs gibidir. Eğer sokakta bir şeyler içiyorsanız mutlaka kamış kullanın. Çünkü siz farkında olmadan arı şişenin ya da kutunun içine girebilir ve siz içeceğinizi içerken arıyı yutabilirsiniz ya da arı dudağınızı sokabilir ki bu durum çok tehlikelidir. Eğer dışarı çıkıyorsanız parfüm ya da şeker kokulu herhangi bir şey kullanmayın. Hiçbir zaman arı kovanıyla oynamayın. Arılar evlerini sizi sokarak koruyacaklardır. Büyük bir kovan 50, 000 arıyı kapsayabilir ve sonuç sizin açınızdan ölümcül olabilir.

Asteroit Nedir?

Asteroitler uzaydaki kaya parçalarıdır. Bazen ikincil gezegenler olarak da adlandırılır. Çünkü gezegenlerden çok da küçüktürler. Bilim adamlarının inanışına göre güneş sistemimizde böyle büyük çaplı milyonlarca asteroit var. Bazen bu küçük asteroitler dünyaya çarpar. Bu küçük darbeler az hasar verir. Daha büyük asteroitler sorunlara neden olur. 1,6 kilometreden büyük asteroitler, Tsunami denilen dev dalgalara neden olur ve atmosfere büyük miktarda toz gönderir ve bu atmosferi büyük ölçüde etkiler. Birçok hayvan ve bitki darbe ve dalgalardan sonra hemen yok olur. Bazıları da yeni iklime alışamadıklarından daha sonra ölür. Bilim adamları 250 milyon yıl önce ve 65 milyon yıl önce iki dev asteroitin dünyaya çarptığını söylüyor. 250 milyon yıl önce çarpan asteroit dünyadaki okyanus yaşamının % 90’ını ve kara yaşamının % 70’ ini yok etmiş olabilir. 65 milyon yıl önce çarpan asteroit dinozorların neslinin tükenmesine neden olmuş olabilir.Bilim adamlarının çok uzun süre önce dünyaya dev asteroitlerin çarptığını düşünmelerine ne neden olmuştur? New York’taki bir bilim ekibi Antarktika’ da dünyada normalde bulunmayan alışılmadık maddeler içeren kayalar buldu. Bilim ekibinin belirttiğine göre bu dünyaya 250 milyon yıl önce çarpan asteroitin varlığını gösteriyor. Bilim adamları Meksika’ da yerde dev bir çukur ya da krater buldu. Krater 180 kilometre uzunluğunda ve 900 metre uzunluğunda. Bilim adamları bu kratere 65 milyon yıl önce dünyaya vuran asteroitin neden olduğunu düşünüyor. Güneş sistemimizde birçok dev asteroit hala bulunuyor. İçlerinde 930 kilometrelik bir tane de var. Bununla birlikte endişelenmeye gerek yok çünkü bilim adamları yakın zamanda dünyaya dev bir asteroitin çarpacağına inanmıyorlar.

Anayasa Nedir?

Bir devletin nasıl yönetileceğini belirleyen, kişi hak ve özgürlüklerini düzenleyen yasalar bütününe anayasa denir. Anayasal bir yönetim yasama, yürütme ve yargı organlarında oluşur. Türkiye’nin ve öteki ülkelerin çoğunun yazılı bir anayasası vardır. Ama bazı ülkelerin anayasası yazılı hale getirilmemiştir. Örneğin İngiltere’nin yazılı bir anayasası yoktur. Bu ülkede devletin yönetim biçimi yüzlerce yıllık yasalara ve geleneklere göre belirlenir. Türkiye’de ilk anayasa 1876’da Osmanlı döneminde yürürlüğe girdi. Bu anayasaya Teşkilat-ı Esasiye Kanunu denmişti. Kurtuluş Savaşı sırasında Ocak 1921’de egemenliğin milletin olduğunu belirten yeni bir anayasa kabul edildi. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra, Nisan 1924’te daha kapsamlı bir anayasa yürürlüğe kondu. Bunu 1961 ve 1982 anayasaları izledi. Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de yürütme, yasama ve yargı organlarının güçleri ve ilişkileri anayasada belirlenmiştir.

Alerji Nedir Nasıl Oluşur?

Alerji, vücudun bazı bitki, besin, polen, hayvan tüyü, toz, böcek ısırıkları gibi şeylere karşı verdiği tepkidir. Alerjiye neden olan maddelere alerjen denir. Vücudumuz alerjen madde ile karşılaştığında bağışıklık sisteminde bir dizi reaksiyonlardan geçer. İşte bu reaksiyon zincirindeki bir bozukluk ya da bazı maddelerin az-çok solunumu sonucu alerji gelişir. Bu reaksiyon zincirindeki farklılıklardan dolayı aynı maddeye karşı herkes aynı tepkiyi göstermeyebilir. Bunun sonucunda bazılarımız alerji olurken bazılarımız olmayabiliriz.

Ağırlık nedir?

Bir cisme etki eden yerçekimi kuvvetine ağırlık denir.

Atmosfer nedir?

Dünyayı dıştan saran gaz katmanı.

Atom nedir?

Bir elementin tüm özelliklerini taşıyan en küçük yapıtaşı.

Ayrışma nedir?

Bir maddenin iki veya daha çok maddeye ayrılması.

Atardamar ne işe yarar?

Atardamar, kanı kalbimizden organlarımıza kan taşıyan damardır.

Arkeoloji nedir?

Arkeoloji, maddi kalıntıların (mimari kalıntılar, insan yapımı alet kalıntıları, biyolojik kalıntılar vb.) analizi aracılığıyla kültürleri araştıran bilim dalıdır.

Abaküs nedir?

Basit toplama ve çarpma işlemleri için kullanılan bir alettir. Boncukların sayılması şeklinde çalışır.

Atık kâğıtlarımızın ne kadarı ülkemizde geri dönüşüme kazandırılıyor ve kâğıt tüketimimizi azaltabilecek bir yol biliyor musunuz?

Atık kâğıt karton, özellikle ambalaj kartonu üretimi için geri kazandırılıyor. Ülkemizde atık kâğıt geri kazanımı ve geri dönüşümü için çalışan orta ve büyük ölçekli 30’un üstünde işletme mevcut. Yılda yaklaşık 600.000 ton kâğıt/karton geri kazandırılıyor. Atık kâğıt geri kazanım oranı ise % 32. Amerika’dan örnek verecek olursak günde alınan 62 milyon gazetenin 44 milyonu atıldığı için boşa gidiyor. Bu da 500.000 ağacın yok olması anlamına geliyor. Amerika’da boşa giden okunmuş gazete miktarını düşürmek amacıyla yapılan bir buluş, gelecekte hareketli gazete okumamızı sağlayacak. Sayfa çevirmek yerine, elimize aldığımız bir ekranın içindeki yazıların değişeceği bir tür elektronik gazete. Bu buluş, okunup atılan gazete miktarını azaltmakla kalmayıp geleneksel gazete kültürünü de rafa kaldıracak! İki plastik plakanın arasına konan “Elektronik Mürekkep” olarak adlandırılan icat sayesinde, iki plaka arasındaki yazılar ve resimler elektrik akımı uygulandığında değişerek gazete okumamızı sağlayacak. Elektronik mürekkep, içinde elektriğe duyarlı ve rengi elektrikle siyah ve beyaz arasında değişebilen küçük kapsüller içeriyor. Bu kapsüller, bilgisayar veya televizyon ekranındaki şekilleri oluşturan küçük renkli kutucukları oluşturuyor. Nasıl bilgisayar ve televizyon ekranınız, hareketli şekilleri gösterebiliyorsa elektronik mürekkep de elinizde taşıyacağınız küçük bir plaka şeklinde televizyon ekranı gibi size günlük haberleri taşıyacak. Bu, boşa giden ve geri dönüşümü yapılamayan gazetelerin yerini alarak ağaç kesimlerini azaltacak.

Ay Nasıl Oluştu?

Dünya'nın uydusu Ay'ın, Dünya ile Mars büyüklüğündeki bir asteroitin çarpışması sonucu oluştuğu ileri sürüldü. Colorado'daki Southwest Araştırma Enstitüsü'nden araştırmacı Robin Canup, ''ilerlemiş bilgisayar teknolojisinden faydalanılarak yapılan yeni canlandırmaların ve yeniden gözden geçirilen önceki canlandırmaların, Dünya'ya çarpan Mars kütlesindeki bir nesnenin, her ikisini şimdiki konumuna sokmak için yeterli olduğunu gösterdiğini'' söyledi. Bilim adamları ayrıca, aralarında Dünya'daki yerçekiminin Ay'ı yakaladığı ya da Dünya ve Ay'ın eş zamanda oluştuğunun bulunduğu diğer teorileri geçersiz sayıyorlar. Öte yandan, Mars büyüklüğündeki asteroit teorisini ilk ortaya atan Harvard'lı araştırmacı Al Cameron, Canup'un canlandırmasının tam oluşumu değil, ilk çarpışmayı kapsadığını ve çarpışmadan çıkan materyali taş yığını değil sert bir kaya varsaydığını bildirdi. Cameron, Ay'ı oluşturacak çarpışma zamanında Dünya'nın, Canup'un bildiği gibi tamamen değil, yalnızca 3/2'sinin oluştuğunu kaydetti.

- B -

Birleşmiş Milletler Nedir?
Birleşmiş Milletler (BM) 160’tan fazla ülkenin üye olduğu uluslararası bir örgüttür. Amerika Birleşik Devletleri’nin San Francisco kentinde 1945’te imzalanan bir antlaşmayla kuruldu. En önemli amacı dünya barışını ve güvenliğini sağlamaktır. Üye ülkelerin temsilcileri Genel Kurul’da toplanarak sorunları tartışma yoluyla çözmeye çalışırlar. BM’nin bir başka amacı da dünyadaki bütün insanların yaşam koşullarını iyileştirmek ve temel haklarına kavuşmalarını sağlamaktır. BM dünyadaki çatışmaları önlemekte her zaman başarılı olmamıştır. Gene de ne zaman uluslararası bir anlaşmazlık çıksa, BM üyeleri toplanır ve sorunu çözmeye çalışırlar. BM Ortadoğu’da, Kıbrıs’ta ve Kongo’da barış gücü askerleri bulundurmaktadır. Çeşitli örgütleri aracılığıyla eğitim, kültür ve sağlık alanlarında ülkelere hizmet sunar. Bunlardan Dünya Sağlık Örgütü gelişmekte olan ülkelerde sağlık kuruluşları açmış, aşı kampanyaları başlatmıştır.

Bakteri Nedir?
Kendi yaptığı kimyasal süreçlerle veya üzerinde yaşadığı canlılardan beslenir. Ölü dokular da bakteriler için besin kaynağı oluşturur. 3 buçuk milyar yıldır dünya da yaşayan bakteri, virüsten çok daha büyüktür. Eğer bir virüsün insan büyüklüğünde olsaydı, bir bakterinin Amerika'nın New York'taki Hürriyet Heykeli büyüklüğünde olması gerekirdi.

Buharlaşma nedir?
Sıvı halden gaz haline geçme olayı.

Bebekler neden başlarını dik tutamaz ve ayağa kalkamazlar?
Bebekler, boyun kasları ve kemikleri ilk zamanlar yeterince gelişmediğinden başlarını dik tutamazlar. Ayak, bacak ve sırt kasları gelişmediğinden dolayı da ayağa kalkamazlar ve kasları geliştikçe önce emeklemeye sonra da yürümeye başlarlar.

Böbreğimizin ana görevi nedir?
Böbreğimiz, kandan idrarı çıkartmaya yarar.

Beynimiz nasıl çalışır?
Bilim adamları, son yüzyılda çok sayıda araştırma yapmış olmasına rağmen beynimizin tam olarak nasıl çalıştığını çözememişlerdir. Beyin milyonlarca sinir hücresiyle, glia hücresi adını alan destek hücrelerden oluşur. Sinir hücrelerinin, bilgileri getirici ve götürücü uzantıları vardır. Tek bir hücrenin, 200 diğer hücreyle bağlantısı olabilir. Birçok hücrenin, vücudumuzun uzak bölgelerine varan çok uzun lifleri bulunur.

Bitkiler dondan nasıl korunurlar?
Bazı bitkiler, donun etkisiyle ölmeden önce toprağa tohumlarını bırakırlar. Bazıları ise, yapraklını toprağa yatar şekilde uzatarak, Daradaki ısıdan faydalanırlar. Menekşe örneğinde olduğu gibi... Mersin ağacı ve süpürgeotunun üst tarafı ölürken, dipteki gövde canlı kalır ve baharda filiz sürer. Patates gibi yumrudan büyüyen bitkiler, soğanlı bitkiler ve köklü bitkiler ise, bu kısımlarını toprağın altında koruyarak kendilerini bahara saklarlar. Narenciye yetişen bölgelerde, petrolle çalışan ısıtıcıların ve ağaçlara don çökmesini önlemek amacıyla hava akımı veren pervanelerin kullanıldığı görülmektedir.

Bilim Nedir?
Üzerinde herkesin birleşebileceği ortak bir tanım yapabilmek oldukça güç olmakla birlikte, bilim; kontrollü ve gözlem ve gözlem sonuçlarını, mantıksal düşünce yoluyla olguları, olayları açıklama niteliği olan hipotezler bulma ve bunları doğrulama yöntemidir. Arapça bir sözcük olan ilim yerine bugün bilim sözcüğünü kullanmaktayız. Bilim, bilinen ve bilinmeyen fakat bilinmesi gereken ve bilinebilecek olan tüm evreni kapsamaktadır.

Biyoloji nedir?
Bitki ve hayvanların doğma, gelişme, üreme gibi yaşayış evrelerini inceleyen bilim, dirim bilimi.

Bilgisayar nedir?
Çok sayıda aritmetiksel veya mantıksal işlemlerden oluşan bir işi, önceden verilmiş bir programa göre yapıp sonuçlandıran elektronik araç, elektronik beyin, kompüter.