- H -

Hayatımızdaki Değerler Nelerdir?
Değerler önemlidir çünkü diğerleriyle çok daha barış içinde yaşamamızı ve hayatta başımıza gelecek olaylara karşı daha güçlü olmayı başarmamızı sağlar. Yalnızca iyi değerleri kullansaydık dünyanın daha iyi bir yer olacağını düşünmüyor musunuz? Değerlerle doğmayız. Onları ailemizden, öğretmenlerimizden ve arkadaşlarımızdan öğreniriz. Bu değerleri televizyon, sinema ve radyo gibi medya kaynaklarıyla geliştiririz. "İtiraf ediyorum ki, her zaman doğru olanı yapmıyorum. Bazen arkadaşlarımdan ve başkalarından etkileniyorum. Fakat hatalarımdan ders alıyorum aynı hataları tekrar yapmayacağımı umuyorum." diyebiliyorsunuz öyle değil mi?Öğrenmemiz gereken değerler nelerdir?

Dünyada etkili işlevi olan hangi değerlere ihtiyacımız vardır?
Bazı kesin değerler vardır ki insanlar bunlara diğerlerinden fazla önem verirler. Bunların bazıları saygı, sorumluluk, sevgi, dürüstlük, yardımlaşma, aile, arkadaşlık ve doğayı korumaktır.

Hoşgörü Nedir?
Hoşgörü, diğerleri hüzünlendiklerinde yâda zor anlarında onlara karşı anlayışlı olmayı gerektirir.
İzlenilecek kurallar
—Diğerlerinin yeteneklerini çabuk değerlendirin ve tanımlayın.
—Diğerlerinin ihtiyaçlarını kendilerinizinkinin önüne koyun.
—Diğerlerine mecbur olduğunuz için değil, istediğiniz için yardım edin.
—Dinleyin ve arkadaşlarınız ağlamak istediklerinde “ağlayacak bir omuz” sağlayın.
—Karşılık beklemeden nazik davranın.
—Onlara önem verdiğinizi söyleyin ve gösterin.
—Paylaşın.
—Büyüklerinize yardım edin.
—Kendinizden daha şanssız insanları görün ve yardımcı olun.

Hücre Nedir?
Neredeyse bütün canlılar hücrelerden oluşur. Hayvanların da, bitkilerin de hücreleri vardır. Bazı çok küçük canlılar tekhücrelidir. İnsan vücudunda milyarlarca hücre vardır. Bakteri gibi bazı hücreler öylesine küçüktür ki, ancak mikroskop altında görülebilir. Bir hücrenin başlıca üç bölümü vardır: Hücre zarı, hücrenin tümünü kuşatır. Su, oksijen ve besin hücre zarından hücreye girer. Atıklar da gene hücre zarından dışarı atılır. Sitoplazma, hücrenin iç bölümüdür. Yeni hücre yapmakta kullanılan malzemeyi üretir. Çekirdek, sitoplazmanın merkezinde yer alır. Yuvarlak ya da yumurta biçimlidir. Hücrenin gelişmesini denetler; özelliklerini belirler. Hücrenin kromozomları çekirdekte bulunur. Kromozomlardaki genler bitkinin ya da hayvanın kalıtsal özelliklerini belirler; yani gelişme sürecinde anne babasına benzemesini sağlar. Yaşlı hücreler ölürken, bunların yerini yenileri alır. Hücrelerin bölünerek çoğalması sürecine hücre bölünmesi denir. Bir insanda ortalama 80 000 000 000 000 hücre bulunmaktadır.

Harita Nedir?
Harita yeryüzünün ya da gökyüzünün, küçültülerek düz bir yüzeye geçirilmiş çizimidir. Değişik harita türleri vardır. Kara haritaları Dünya’nın tümünü ya da bir bölümünü gösterebilir. Gök haritalarında yıldızlar, gezegenler yer alır. Deniz haritalarından okyanus ve denizlerin özellikleri öğrenilir. Haritadaki yazılar ülke, kent, ırmak, göl, deniz, dağ gibi yerleri ve yüzey şekillerini belirtir. Haritacılık kesin kurallara bağlı bir bilim ve sanattır. Haritadaki her nokta belli bir yeri temsil eder. Haritalar gösterdikleri alanlardan çok küçük olur. Bunun için ölçek denen bir oran kullanılır. Örneğin 1/100. 000 ölçekli bir haritada 1 santimetrelik uzunluk gerçekte 1 kilometredir. Haritacılar için gerekli bilgileri topograf ve keşifçi denen görevliler toplarlar.
Küre biçimli haritalar Dünya’nın küçük örnekleridir. Kürede eğimli yüzeyler aslına uygun olarak gösterilir. Ama en büyük küreler bile büyük haritalar kadar çok ayrıntı veremez.

Hobi Nedir?
İnsanların zevk için uğraştığı şeylere hobi denir. Pul, taş, para türünden bir şeyler toplamak, yani koleksiyonculuk, sevilen bir hobidir. Örgü, nakış, ahşap oyma gibi el becerisi gerektiren işler de hobi olabilir. Gene hobi olarak spor, bahçecilik yapılabilir, hayvan yetiştirilebilir. Hobi keyif veren bir uğraştır. Aynı hobiye ilgi gösterenler bazen, dernek ya da kulüp kurarlar. Hobi para da kazandırabilir. Pul ve para koleksiyoncuları ellerindeki bazı parçaları değiş tokuş eder ya da satarlar.

Hormon nedir?
Hormon, vücudun bir bölgesinde bir bezce yapılan, dolaşımla gidip, diğer vücut bölgelerinin çalışmasını etkileyen bir kimyasal habercidir.

Hücre bölünmesi nedir?
Bir hücrenin iki ufak hücreye bölünerek üremesidir.

Hücre nedir?
1665 yılında, Robert Hooke, çok basit bir mikroskopla, bir mantar parçasının çok sayıda ufak "bölmeler"den oluştuğunu gördü ve bunlara hücre adını verdi. Vücut bir ülkeye benzer. Hücreler yurttaş, beyinse hükümettir. Bir ülkenin vatandaşları gibi, hücrelerin yetenekleri farklı olup, bunlar değişik işlerde uzmanlaşır ve vücudun çalışma bütünlüğüne katkıda bulunur. Kimi hücreler, değerli kimyasal maddeler yapar; kimi duyusal uyartıları iletir, kimi mikroplarla savaşır. Benzer işi yapan hücrelerin bir araya gelmesiyle dokular, kan, kemik, kas, sinir dokusu ortaya çıkar. Dokular da birleşerek, kalp, akciğer, beyin gibi organları oluşturur.

Hacim nedir?
Bir maddenin uzayda kapladığı alan.

- I -

Işık Nedir?
Işık, görmemize olanak veren bir enerji biçimidir. Saniyede yaklaşık 300 bin kilometre hızla, dalgalar halinde yol alır. Güneş en önemli ışık kaynağıdır. Güneş ışığı olmadan dünyada hiçbir canlı yaşayamaz. Dünyayı ısıtan, besinlerin üretilmesini, solumamız için gerekli havayı sağlayan Güneş ışığıdır. Yakıtların oluşması da Güneş ışığına bağlıdır. Bundan milyonlarca yıl önce ölen bitkiler Güneş ışığının enerjisini depolamıştı. İnsanlar bugün petrol, kömür ve doğalgaz yaktığında bu depolanmış enerjiyi kullanmaktadırlar. Elektrik ışığı yapay bir ışık kaynağıdır. Ama doğal ya da yapay her türlü ışık atom denen parçacıklardan gelir. Atomlar enerji yüklüdür. Enerji parçacıklarına foton denir. Işık, elektromanyetik ışınım (radyasyon) üreten fotonlardan oluşur. Işık görülebilir. Oysa radyo dalgaları ve X ışınları gibi öteki elektromanyetik ışınım türleri gözle görülemez.

Irmak Nedir?
Deniz ve göl gibi su kütlelerine dökülen büyük akarsulara ırmak denir. Irmak suları eğimli bir yatak içinde akar. Irmaklar dağ ve tepe gibi yüksek alanlardan doğar. Yamaçlardan inen yağmur ve erimiş kar suları küçük akıntılar oluşturur. Bunların bir araya gelmesiyle çay ve dere gibi küçük akarsular ortaya çıkar. Küçük akarsular da birleşir ve çoğalan sularıyla geniş bir yatak oyarak ırmak biçimini alır. Kar ve yağmur suları kesilirse ırmaklar da kurur. Irmakların doğduğu yere kaynak, denize döküldüğü yere ağız denir. Büyük ırmaklara katılan nispeten küçük ırmaklar genellikle ’’kol ’’ diye adlandırılır. Irmaklar akarken yatakları aşındırır ve yataklarındaki verimli toprakları sürükler. Bu topraklar ırmağın ağzında ya da taşan bir ırmağın kıyılarında birikir. Böylece verimli tarım arazisi oluşur.

Isı nedir?
Bir enerji türü.

- İ -

İlkyardım Nedir?
İlkyardım kaza geçiren, yaralanan ya da hastalanan kimselere doktor gelmeden önce yapılan yardımdır. Ciddi bir kazada ya da hastalıkta ilkyardım yaşam kurtarabilir. İlkyardımda yaralı ya da hastaya büyük dikkat ve özen gösterilmesi çok önemlidir. İlkyardım eğitimi görmemiş bir kimse, yardım edeceğim derken, yarardan çok zarar verebilir. Okullar ve Kızılay gibi örgütler ilkyardım eğitimi verir. Ciddi bir kaza geçirmiş insan çok kan kaybedebilir. Ağır hastalar baygınlık geçirebilir. İlkyardım konusunda deneyimi olmayanların yapacağı ilk iş acele tıbbi yardım sağlamaktır. Polisten ve hastanelerin acil servisinden cankurtaran istenebilir. Acil servislerde çalışan doktor ve hemşireler, gelen yaralı ve hastalar için yapılması gereken ne varsa vakit kaybetmeden yaparlar.

İlaçlar Ne İşe Yarar?
Vücudun işleyişini etkileyen ve hastalıkları iyileştirmek için kullanılan kimyasal maddelere ilaç denir. İlaçlar çok çeşitlidir ve vücudu değişik yollardan etkiler. Örneğin vitamin türünden ilaçlar vücudun iyi çalışması için gerekli kimyasal maddeleri sağlar. Bazı ilaçlar vücudun tümünü etkiler. Bazılarının etkisi ise vücudun yalnızca bir bölümünde görülür. Örneğin beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemini etkileyen ilaçlar vardır. İnsanı gevşeten ve yatıştıran sakinleştiriciler, harekete geçiren uyarıcılar ve ağrı duymaktan kurtaran ağrı kesiciler bu tür ilaçlardır. Bazı ilaçlar vücudu doğrudan etkilemez. Vücuda giren hastalık yapıcı mikroplarla savaşırlar. İlaçlar çok sık ve aşırı dozlarda alınırsa zarar verir. Bazı ilaçlar çok sık alınırsa zamanla alışkanlık yapar. İnsan ilaca bağımlı hale gelebilir. Böyle bir insan ilacı almadığı zaman kendini hasta hisseder.

İpek Nasıl Elde Edilir?
İpek, ipekböceğinin ürettiği yumuşak, parlak bir liftir. İpekböceği bir tırtıldır ve bu lifi kendine koza örmek için üretir. İnsanlar bu liften iplik yapar ve kumaş dokurlar. İpek çok sağlam bir kumaştır ve boyanınca çok gösterişli olur. Bazen ipeğe başka lifler karıştırılarak döşemelik ve perdelik kumaşlar yapılır. İpek dokumacılığı bundan 4600 yıl önce Çin’de başladı. 16. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında İtalya ve Fransa’da büyük gelişme gösterdi. İpek en çok dut böceğinden elde edilir. Bu böceğin dişisi 200–500 yumurta bıraktıktan sonra ölür. Yumurtadan çıkan minik tırtıllar dut yaprağıyla beslenir. Hızla büyüyerek 20–30 günde 7–8 cm’yi bulur. Büyümesi tamamlanınca yemeyi bırakır ve incecik ipek liften çevresine koza örer. İnsanlar ipek elde etmek için üretme çiftliklerinde ipekböcekçiliği yaparlar. Kozaların ipeği elle yâda makinelerle çözülerek çile haline getirilir. Bir kozadan 450 ile 900 metre arasında kesiksiz iplik çıkabilir. Bu iplikler tezgâhlarda dokunarak kumaş yapılır.

İnternet Nedir?
Milyonlarca bilgisayardan oluşan, binlerce bilgisayar ağını birbirine bağlayan global ağa İnternet denir. Bu ağın bir yöneticisi yoktur. İnternet kullanıcıları birbirleri ile haberleşmek için ortak bir anlaşma dili kullanırlar. Bu ortak anlaşma diline TCP/IP denir. Bu protokol sayesinde donanım ve yazılımdan bağımsız olarak bilgisayarlar arası iletişim mümkün olur.Bu anlaşma dilinde her bilgisayarın bir adresi vardır. Bu adresler numaralarla ifade edilir ve bilgisayarın IP adresi şeklinde ifade edilir. Tıpkı her evin bir adresi, her telefonun bir numarası olduğu gibi. Bu adreslere bilgiler en kestirme yoldan ulaşır. Ulaşım için diğer bilgisayarlardan yararlanılır. Haberleşen iki bilgisayar arasındaki diğer bilgisayarlar kendilerine ait olmayan bilgi paketlerini diğer bilgisayara aktarırlar.

İnternet Ne işe Yarar?
Bilgi paylaşımı için global bir yapı sağlayan Internet, iletişime de farklı boyutlar kazandırmıştır.
Aşağıda, Internet' in hangi amaçlarla kullanılabileceğine ilişkin amaçla kullanıldığına örnekler bulacaksınız:
-Dünyanın en büyük kütüphanelerinde araştırma yapabilirsiniz,
-Farklı ülkelerde yaşayan meslektaşlarınızın yaptıkları çalışmaları inceleyebilirsiniz,
-Başka bir ülkede öğrenim gören çocuğunuza elektronik postayla mektuplarınızı bedava ve çok kısa zamanda gönderebilirsiniz,
-İnternet üzerinden eğitim veren bir üniversitede okuyup mezun olabilirsiniz,
-Farklı mekanlardaki arkadaşlarınızla sohbet edebilirsiniz,
-Filmlerin tanıtım görüntülerini izleyip, akşam gideceğiniz filmi seçebilir, biletinizi de satın alabilirsiniz,
-Alış-veriş yapabilirsiniz, rezervasyon yaptırabilirsiniz,
-Anket yapabilir, yapılan bir anketi cevaplandırabilirsiniz,
-Kendi web sayfanızı hazırlayarak çalışmalarınızı yayınlayabilirsiniz,
Internet, insanoğlunun şimdiye kadar yapılandırdığı en büyük iletişim sistemidir. Özel bir yöneticisi olmayan, demokratik bir yapıdır. Tüm kullanıcıların düşüncelerini özgürce ifade edebildikleri bir ortamdır.

İskelet nedir?
İnsan vücuduna şeklini veren, çeşitli organlarımızı koruyan ve onlara destek olan kemik yapımız iskelet, 200-212 (260 kadar) kemikten oluşur. 30 kadar yassı kemik kafatasımızı meydana getirir. Göğüs kemiğinde 24 tane (12 çift) kaburga, kalp ve akciğerleri korur. 33 tane birbirine kenetlenen kemik, omurgayı oluşturur. Omurgamız da, kürek kemikleri ve leğen kemiği aracılığıyla kol-bacak kemikleriyle eklemleşir. Bu kemiklerin tümü, hızlı ve karmaşık hareketlerimize olanak sağlayan kaslara, güçlü bir destektir.

İletken nedir?
Elektrik akımı, ısı, gaz v. ‘ni bir yerden başka bir yere aktaran (madde).

 

- J -

Jeoloji nedir?
Yer yuvarlağının yapısını, birleşimini, evrimini inceleyen bilim.