Kaykay (Skateboards)
20. yüzyılın ortalarından sonra ABD'nin Kaliforniya eyaletinin sahil kentlerinde ortaya çıktığı bilinen ekstrem spor ve bu spor için kullanılan materyaldir.
Türkiye'de Kaykay (Skateboards) Sporu :
Türkiye'de 1980'lerde yapılmaya başlanan bu spor için kullanılan materyal de aynı isimle anılmaktadır. Başlıca Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Antalya, İzmit olmak üzere çok sayıda ilde bu sporla ilgili gelişmeler kaydedilmiştir. Halfpipe ve Türkiye'de daha fazla gelişmiş olan Streetstyle olmak üzere iki ayrı tarzda yapılır. Ankara'da daha önce yapılmış olan iki kaykay parkı ilgisizlik ve bakımsızlıktan dolayı kapanmıştır. İstanbul, Ankara ve İzmir'de düzenli olmasa da zaman zaman ulusal yarışmalar düzenlenmekte bu yarışmalar yerel ve ulusal basın tarafından da takip edilmektedir. Ayrıca son zamanlarda uluslararası büyük kaykay markaları ülkemize takımları ile turlar düzenlemeye başlamış ve Türk kaykaycılar yabancı profesyonellerle daha çok karşılaşma fırsatını da yakalamışlardır.
Türkiye'de kaykay sporu tarihi boyunca hiç gelişmemiştir. Bunda ülkemizde futbol dışındaki spor dallarına çok önem verilmemesi ve de kaykay'ın çocuk sporu olarak algılanmasının yanında bu sporun yapılmasının ekonomik olarak oldukça pahalı olması önemli yer tutar. Ayrıca bu sporla uğraşan kişi sayısı az olduğu için malzeme lojistiği açısından da problem oldukça fazladır. Ancak son zamanlarda ekonomik iyileşme ve sporun hafif de olsa yaygınlaşma eğilimine girmesi ile pek çok ilde kaykay malzemesi satan mağazalar açılmış ve lojistik anlamda biraz rahatlama görülmüştür. Ayrıca günümüzde yapılan modern sitelere kaykay alanları eklenmeye başlanmıştır. Son yıllarda yabancı kaykay malzemesi markaları ülkemizde şubeler açmaya ve yaygınlaşmaya başlamıştır. Ancak yurtiçindeki bu mağazalar sürümün yeteri kadar olmaması nedeniyle fiyatlarını oldukça yüksek tutmaktadırlar.
Çoğu yerli kaykaycılar ise bu durumda alışverişlerini çok daha ucuza sonuç aldıkları mail-order yöntemi ile yurtdışındaki mağazaların internet şubelerinden yapmaktadırlar. Bu yöntemde gümrükte yaşanan problemler ise bazı kanunlarda yapılan değişiklikler ve uluslararası kargo şirketlerinin son yıllarda hizmet kalitelerini oldukça artırmaları ile son yıllarda oldukça azalmıştır.
Dünyada Kaykay (Skateboards) Sporu :
Dünya çapında Vert (halfpipe ve diğer rampa çeşitleri) tarzında gelmiş geçmiş en büyük kaykaycı olarak A.B.D.li Tony Hawk, Street tarzında ise yine A.B.D.'li Rodney Mullen öne çıkmaktadır. Özellikle A.B.D. de çıkış yeri olmasının da etkisiyle bu spor çok yaygındır ve yaklaşık 7 milyon kişi tarafından yapıldığı varsayılmaktadır. Bu yoğun ilgiye bağlı olarak yüzlerce ilgili markanın yanında binlerce mağaza ve kaykay parkı mevcuttur. Bunun dışında özellikle ülkelerin ekonomik koşullarının etkisiyle daha çok Avrupa ülkelerinde bu spor yaygınlaşmış olsa da dünyanın hemen her ülkesinde bu spora ilgi vardır. Brezilya'daki kaykay sporuna olan sevgi ise ekonomik zorlukları bir şekilde bertaraf eden gençlerin futboldan sonra en yaygın olarak yaptığı spor olarak kaykayı benimsemesine yol açmıştır.
Faydalı Bilgiler :
1- Aklınızda bulunsun, zor hareketler özenli bir çalışma ve sabır ister. Yapamıyorum diye sakın vazgeçmeyin.
2- Asla trafik olan yerlerde kaymayın. Amaç eğlenmek, ölmek değil.
3- Kaza halinde, nasıl düşüleceğini bilmek yaralanma riskini azaltır.
4- Güvenlik malzemelerini es geçme, sonuç olarak bir spor yapıyorsunuz.
5- Düşerken yükü ellerle karşılamamak gerekir, yuvarlanmak daha iyidir. Kaba etlerin olduğunu aklında bulundur ve kullanmaktan çekinmeyin. Mor bir kalça, kırık bir bilekten çok daha hızlı iyileşir.
|
Kaykayı Oluşturan Kısımlar :
1- Tahta :
Kaykay tahtası kaykayın gövdesini şekillendirir ve ayakta duracak alanı oluşturur. Kaykaycının ayağına daha çok sürtünme oluşturarak ayağının altından kolayca kaymasını önlemek için kendinden yapışkanlı zımpara ile kaplanır. İlk tahtalar sahipleri tarafından elle şekillendirilmiş olan masa üstü, raf vb. mobilya parçalarından yapılmıştır. Önceleri düz olan bu parçalara sonradan bazı bölgelerde eğim verilerek yeni şekiller oluşturulmuştur.
Çoğu tahta 7 kat çapraz iliştirilmiş Kuzey Amerika maple ağacından yapılmıştır. Zaman zaman tahtanın yapımında fiberglas, bambu, karbon lifi gibi daha egzotik maddeler tahtayı daha sağlamlaştırmak, hafifletmek ve performansını artırmak amacıyla hammaddesine eklenir. Genelde tahtalar 19 ila 20,5 cm genişliktedir. Bir tahtanın genişliği onu kullanacak olan kişinin kişisel tercihine bağlıdır. Çoğu kimse sokak tarzı kayış için 19 ila 20,5 cm, rampada kaymak için ise daha geniş tahtaları tercih eder. Kaykay tahtaları genelde 71 ila 84 cm uzunluktadır.
Longboard diye isimlendirilen kaykay modellerinin ise daha uzun tahtaları vardır. "Old school" tahtalar (1970'ler - 1980'lerde yapılanlar ve onları günümüzde taklit eden modern tahtalar) genellikle daha geniştir ve sadece tek kuyruk kısımları vardır. 1970'lerdeki modeller çok az veya hiç konkava sahipken 1980'lerdeki modelleri daha derin konkavlara ve daha kullanışlı kuyruklara sahiptir.
Çoğu tahta burun ve kuyruk kısmındaki gövde kısmında içbükeydir. İçbükey tahtalarda kenarların üst tarafı (kaykaycının bastığı yer) çukurdur. Bu çukurluk, ayakların tahtayı daha kolay kontrol etmesini ve esnekliği artırarak tahtanın daha sağlam olmasını sağlar.
2- Tekerler :
Tekerler,genellikle poliüretandan yapılır, ve kayış stillerine göre değişik şekil ve ölçülerde olur. 65-90 mm gibi daha geniş ölçülerde olanlar daha hızlı döner ve güzergahtaki ufak taşlar gibi engeller üzerinde daha rahat hareket ederler. Smaller sizes like 48-54 mm gibi daha küçük ölçüde olanlar tahtayı yere daha yakın tutar, ivmelenmek için daha az enerjiye ihtiyaç duyar ve daha alçak bir yerçekimi merkezi oluştururlar ancak büyük ölçülü olanlar kadar hızlı değildirler.
Tekerler aynı zamanda durometre adı verilen ölçüm aletiyle ölçülebilen değişik oranda sertliklere sahiptir. Tekerler çok yumuşaktan (yaklaşık 75a) çok serte (yaklaşık 99a) kadar değişirler. Bu ölçekte son nokta 100a'dır; buna karşın 101a veya daha fazla olarak etiketlenmiş tekerler de vardır. Günümüzde bazı üreticiler bu ölçek yerine daha kullanışlı olan bir sistem ortaya koymuşlar ve tekerleri sertliklerine göre 'B' ya da 'D' ölçeğine göre sınıflandırmaktadırlar.
Modern streetstyle kaykaycıları kickflip ve ollie gibi hareketleri yapmayı kolaylaştırdığı için daha çok ufak boyda olan tekerleri (genellikle 48-55mm) tercih ederler. Streetstyle kayanların tercihi aynı zamanda oldukça sert modeller olmalıdır; çünkü yumuşak ve ufak modeller çok enerji emdiklerinden kaykaycının çok fazla efor harcamasına sebep olurlar.
Vert tarzında ise daha geniş tekerlerin kullanılması daha faydalıdır (genellikle 55-65mm). Bu tarz yüksek hız gerektirir ve de ufak tekerler hem yüksek hızlara ulaşmayı zorlaştırır hem de rampa üzerinde daha kolay denge kaybına yol açar. Vert tekerleri genellikle çok serttir böylece daha hızla dönebilirler.
Çok az yapılan slalom tarzında ise daha da geniş (60-75mm) tekerler kullanılır ki böylece olabilecek en yüksek hızlara ulaşılır. Buna rağmen keskin ve fazla dönüşleri kolaylaştırmak için yumuşak ve pürüzlü olmaları gerekir.
Longboarding ve Downhill skateboarding dallarında daha da geniş tekerlekler kullanılır. Ölçüler 65mm'den 100mm'ye kadar çıkar. Bu tekerlerin hemen hemen hepsinde sert plastik göbek bulunur ve bu şekilde sert bir poliüretan tekerden daha ince ve hafif bir yapı ortaya çıkar. Çoğunlukla bu tekerleri Kaykay filmi çekenler ve videoya alanlar kullanır ki bu şekilde geniş ve yumuşak tekerlerle hemen hemen her zeminde kolayca ve sarsılmadan hareket edebilirler.
3- Dingiller :
Tahtaya iliştirilmiş olan tahta ile tekerlekleri birbirine bağlayan iki metal (genellikle alüminyum alaşım) dingil vardır. Dingillerin iki kısmı vardır. Üstteki tahtaya vidalanmış olan kısım baseplate olarak adlandırılırken kalan kısmına hanger adı verilir. Baseplate ve hanger arasında ise bushingler, lastik kısımlar ya da grommetler vardır.Bu parçalar mekanizmanın kaykayın dönmesi gerektiğinde işlemesini sağlar. Bushingler dingile dönüş esnasında yastık görevi görür . Bushingler ne kadar sıkı ve sert ise kaykay o kadar stabil kalır. Bushingler ne kadar yumuşak ise , kaykayın sağa sol dönüş yapabilmesi o kadar kolay olur. Kingpin denen bir geniş vida bu parçaları bir arada tutar ve bushinglerin iç kısmı ile tam ölçüde ve uyumludur. Kingpinin somununu sıkılaştırma ve gevşetme sonucunda dingiller kaykayın dönüş kabiliyetinin ayarlanması sağlanır.
4- Rulmanlar :
Bir kaykay tekerinin hareket edebilmesi için içinde iki adet rulman bulunmasına ihtiyaç duyar ve bu genellikle '608' (8 mm internal bore) ölçüsünde olur. Bir çok kaykay rulmanı ABEC ölçeğine göre sınıflandırılır. Yüksek numaralı rulmanların kaykay sporu için daha iyi olduğu hatalı bir bakış açısıdır. Çünkü ABEC ölçeği kaykay için kullanılan rulmanın ne kadar dayanıklı veya ne kadar hızlı olduğunu göstermez.
5- Ayakkabı :
Her ne kadar tahtanın yüzeyi kaymayan malzemeyle kaplanmış olsa da; tabanı düz, az kayan modeller tercih edilmeli. Bu tarz pek çok ayakkabı mevcuttur.
Bunların dışında güvenlik amacıyla kullanılan malzemeler vardır. Hafif, görüşü kısıtlamayan bir kask edinilmelidir. Diz ve dirsek koruyucularının yanı sıra bilekler için de koruyucu malzemeler üretilmektedir. Yetmez diyenlere, özel kaykay eldivenleri, omuz koruyucuları bulunmaktadır. Bunların, vücudunuza uygunluğu ve hareket kabiliyetini kısıtlamaması büyük önem taşır.
|
Kaykay Sporunun (Skateboards) Dalları :
1- Streetstyle (Sokak Stili) :
Bu tarzda rampalar yoktur. Yanlızca sokaktaki kaldırımlar, düz alanlar, basamaklar, engeller, merdiven kenarındaki tutacaklar (handrail) vs ile alakalı hareketler yapılır. Bu sokaktakilere benzer materyallerin bulunduğu kaykay alanlarında da kaymak streetstyle olur.
2- Vertstyle (Eğim Stili) :
Bu tarzda rampalar mevcuttur. Değişik şekillerde rampalar olsa da en çok bilinen ve gösterişli olanı yarım tam boru şekline çok yakın olan halfpipelardır. Çok büyük çoğunlukla ahşap materyalden yapılan bu rampada 90 derece açı ile rampaya kaykaycı kendini bırakır ve bir karşı tarafa bir ilk başlanan tarafa doğru kayarak değişik hareketler yapar. Bu tarzda dünyanın en iyisi olarak Tony Hawk kabul edilir. Bu tarzda kullanılan rampalar sadece halfpipe'lardan ibaret değildir. Diğer en çok kullanılan rampaların başında çeyrek boru şeklindeki halfpipe'tan daha az eğimli ve daha alçak olan quarterpipelar gelir.
3- Freestyle (Serbest Stil) :
Bu stil sokak tarzına benzer ancak yapılan hareketler bilinen hareketlerden çok kaykaycının kendi tarzı ile ürettiği ve bilinen kural ve hareketlerin dışındakilerdir. Bu tarzda Rodney Mullenın dünyanın en iyilerinden birisi olduğu kabul edilir. Bu tarz özellikle günümüzde eskisine nazaran eğim ve sokak tarzına göre daha az tercih edilir. Bunun sebebi olarak gerçek bir yaratıcılığa ihtiyacı olması ve kaykaycının sosyal kaygılarla daha çok yapılan diğer tarzları tercih etmesi olarak gösterilebilir.
4- Downhill (Yokuş Aşağı) :
Bu stil streetstyle tarzına diğerlerine göre daha yakındır. Bu tarzda herhangi bir kaykay hareketi yapma kaygısı olmadan daha geniş tekerler kullanarak eğimli ve uzun bir güzergahta ve yokuş aşağı olarak yarışılır veya sadece kayma amaçlı bir aktivite olarak kalır. Günümüzde eskisine göre çok az yapılmaktadır. Çünkü artık teknik becerilerin ön plana çıktığı bir anlayış kaykay sporuna hakimdir.
5- Havuz (Pool) :
1960'lı yıllarda çok popüler olan, şu an vertstyle içinde sayılabilecek bir türdür.
Kaykay (Skateboards) Hareketleri :
1- Ollie :
Ollie Alan "Ollie" Gelfand ve Rodney Mullen tarafından ortaklaşa keşfedilmiş olan ve havada yapılan bir kaykay hareketidir. Ollie kickflip, heelflip ve pop shove-it gibi havada yapılan diğer kaykay hareketlerinin temelini oluşturur. Hareket aynı zamanda elle temas etmeden havalanma, olarak bilinir. Şöyle ki; ollie yaparken, kaykaycı kaykay tahtası yahut da kaykayına bağlı herhangi bir aksesuarından elleri veya vücudunun başka bir kısmı ile tutunmaz.
Hareketin Yapılışı :
a- Dururken veya herhangi bir hızda kayarken ön ayağınızı kaykay tahtası'nın ortasına yakın ve tahtanın enine yaklaşık 80 derece açı ile, arka ayağınızı ise tahtanın arka ucuna (tail) yine aynı açı ile koyun.
b- Eş zamanlı ve yaklaşık saniyenin üçte biri kadar süre içinde dizlerinizi kırarak arka ayağınızla boardun arka ucuna vurup sırasıyla önce ön sonra arka ayağınızı yerden yukarı zıplatın.
c- Kontrollü bir biçimde inin.
Şimdiye kadar yapılmış ve kaydedilmiş en yüksek ollie Danny Wainwright adlı ingiliz kaykaycı tarafından yapılmıştır. Kaykaycı 44,5 inchlik (113 cm) atlayışı ile bu rekoru kırmıştır. Bu rekor 6 şubat 2000 tarihinde Long Beach, Kaliforniyadaki Reese Forbes Ollie Challenge sırasında ASR şovunda kırılmıştır.
2- Kickflip :
Kickflip (diğer deyişleriyle sihirli flip, ollie flip, or ollie kickflip), aynı zamanda basitçe flip adıyla anılır. Kickflip kaykaycının tahtasına onu uzun boylamda 360 derece döndürmek için ayağıyla burnuna çapraz olarak vurması ile yapılan bir havada yapılan kaykay hareketi dir. Rodney Mullen tarafından keşfedilmiştir. Kickflip modern kaykaycının repertuarında standart bir hareket olmasının yanında bir çok kaykay hareketi için de baz teşkil eder.
Hareketin Yapılışı :
a- Ön ayağınızı güvenli bir şekilde ön vidaların arkasına koyun.
b- Arka ayağınızı tahtanın kuyruğuna herhangi bir flip hareketi veya ollie yapacakmış gibi koyun.
c- Arka ayağınızla iterek kuyruğu zıplatın.
d- Ön ayağınızı karate tekmesi yapar gibi ön çapraza doğru kaydırın.
e- Ayaklarınızı tahtanın düzgün dönebilmesi için yeterince tahtadan uzağa çekin.
f- Tahtayı ayağınızla bir tur dönünce yakalayın ve temiz bir şekilde yere inerek hareketi kayarak tamamlayın. Tahtaya daha sert vurulması duble veya triple fliplerin çıkmasını da sağlayabilir.
Çeşitleri :
Temel kickflip çeşitleri nollie flip, switch flip ve fakie flip'tir. Bunlar temel ollie çeşitlerini baz alarak yapılan kickfliplerdir. Genellikle hareket bir başka hareketle kombine yapılıyor ise ismi kısaltılır, örneğin varial flip, backside flip (backside 180 kickflip için kısa isim), ve 360 flip. Diğer kickflip varyasyonları da double, triple, ve hatta quadruple kickfliptir.
3- Heelflip:
Heelflip bir kaykay hareketidir ve basitçe kickflip gibi yapılır ancak içerden ve ayak ucuyla tahtaya vurmak yerine dışarı doğru ve topukla vurarak tam ters yönde tahtanın dönmesi sağlanır.
Hareketin Yapılışı :
a- Normal bir hızda kayın.
b- Arka ayağınızı tailin ucuna koyun ve ön ayağınızı da öndeki vidaların biraz altına ayak parmaklarınız dışarıda kalacak şekilde koyun.
c- Dizlerinizi kırın.
d- Arka ayağınızla taili yere vurun ve ön ayağınızı dışarı doğru çapraz bir şekilde itin. Yani kaykayı topuğunuzla döndüreceksiniz.
e- Kendinizi geriye doğru yatırmayın ve düşmekten korkmayın. Kaykayın dönmesini bekleyin ve yakalayın.
f- Yere inin ve kaymaya devam edin.
4- 360 Flip :
360 flip profesyonel bir kaykaycı olan Rodney Mullen tarafından bulunmuş bir kaykay hareketidir. Bazen "tré flip" veya "3 flip" diye de adlandırılır. Ayrıca Avusturalya ve Yeni Zelanda' da "Ollie Flip" olarak da bilinir. Bu hareket bir 360 pop shove-it ve bir kickflipin hibrit şeklinde karışımıdır. 360 flip genel bir profesyonel/orta seviye hareket olduğu için kaykay videolarında sık sık ön planda yapılan harekettir. Bu filmlerde kaykaycılar genellikle birkaç basamaktan veya bir engelden 360 flip yaparken görülür.
Hareketin Yapılışı :
a- Normal hızla kayın.
b- Ön ayağınızı kickflipteki gibi buruna (nose) bakacak şekilde 45 derece döndürün fakat vidaların hemen altına değil daha aşağıya koymalısınız. Arka ayağınızı da tailin tam köşesine koymalısınız.
c- Bacaklarınızı kırın.
d- Arka ayağınızı geriye doğru hızlıca taili yere vurarak kaydırın. Aynı zamanda ön ayağınızı da kickflipteki gibi köşeye doğru kaydırın.
e- Bunu yaptıktan sonra tahtanın flip ederek dönmesini bekleyin.
f- Döndükten sonra tahtayı yakalayın.
g- Dikkatli bir şekilde inin.
