KORFBOLUN TANIMI
Korfbol dördü bayan dördü erkek olmak üzere sekiz kişiden oluşan iki takımın oynadığı , amacı rakip takımın sepetine daha çok sayı atmak olan bir oyundur. Dünyada bayan ve erkeklerin bir arada oynadığı tek takım sporudur(21).
3.1.1. KORFBOLUN ORTAYA ÇIKIŞI
Amsterdam’ lı bir beden eğitimi öğretmeni olan Nico Broekhuysen 1903 yılında herkesin yapabileceği kadar basit , yüksek performans gerektirmeyen , oynaması kolay bir oyun tasarladı. Amacı basketbol veya futbol gibi yetenek isteyen , belli bir temel eğitim almayı gerektiren , karmaşık kuralları olan , spora az yatkın insanların yapamadığı sporlara alternatif olacak bir oyun geliştirmekti(5)
Tasarladığı bu oyun 3.5 metre yüksekliğindeki bir direğin ucuna asılmış bir sepetten futbol topu büyüklüğündeki bir topun geçirilmesi esasına dayanıyordu. Kuralları basitti , kuvvet gerektirmiyordu , herkes oynayabiliyordu. Yerel halk tarafından kısa sürede benimsendi ve oynanmaya başlandı. Hollanda dilinde sepet topu anlamına gelen korfbol böylelikle ortaya çıktı.
3.1.2. KORFBOLUN ÖZELLİKLERİ
Korfbolu diğer spor dallarından ayıran en belirgin özelliği , bayan ve erkek oyuncuların her iki cins arasında herhangi bir avantaj veya dezavantaj olmaksızın bir arada oynadığı tek takım sporu olmasıdır(21). Oyunda top sürmek yasaktır , topu tutan oyuncu yer değiştirmeden pas vermek veya şut atmak durumundadır. Sahayı hücum ve savunma bölgesi olmak üzere ortadan ikiye ayıran bir çizgi bulunmaktadır. Bir korfbol takımı 4’ü bayan , 4’ü erkek olmak üzere 8 kişiden oluşur. Takımlar kendi aralarında hücum ve savunma takımı olarak ikiye ayrılırlar. Hücum bölgesinde 2 bayan , 2 erkek oyuncu bulunur. Aynı şekilde savunma bölgeside 2 bayan , 2 erkek oyuncudan oluşur.
Korfbol ilk ortaya çıktığında iki farklı sahada oynanıyordu. Hücum ve defans bölgesinden oluşan iki bölgeli oyunun haricinde birde hücum , defans ve orta bölümden oluşan üç bölgeli sahada maçlar yapılmaktaydı. Üç bölgeli oyunda her iki takımın kendi sahasının haricinde sahanın orta bölümünde bulunan birde orta alan bulunmaktaydı. Oyuncular topu defans bölgesinden çıkarırken önce orta alana daha sonra hücum alanına göndermek zorundaydılar. Ancak bu oyunun akışını oldukça engelliyordu ve 1980 ‘li yıllardan itibaren alan sayısı ikiye indirildi(9).
Her oyuncunun maç boyunca eşleştiği bir rakibi vardır ve tüm maç boyu bu oyuncuyla bire bir mücadele etmelidir. Sadece kendi bölgesinde bulunan aynı cinsten rakip oyuncuyla rakip değiştirmesi yapabilir. Bayan oyuncuların erkeklere , erkek oyuncularında bayanlara müdafaa yapması yasaktır. Bu özellik sayesinde çeşitli varyasyonlar ve taktikler uygulanabilmektedir(4).
Korfbol hem kapalı salonda hemde açık havada yapılabilen bir spordur. her iki türde de ayrı lig mevcuttur. Yaz aylarında açık havada oynanan korfbol kış aylarında kapalı spor salonunda oynanır. Oyun alanın zemini top sürme olmadığı için çok önemli değildir. Suda bile oynanabilir. Her türden zeminde korfbol oynanabilir. Kapalı salonda plastik , açık havada ise çim zemin korfbola en uygun alanlardır.
Nico Broekhuysen oyunu tasarlarken şiddetin az olduğu fiziksel mücadele gerektirmeyen bir oyun olmasına özen göstermişti. Bu nedenle fiziksel teması yasaklamıştır. Oyunun akışını engellemeyen önemsiz temaslar hariç rakibine dokunmak , itmek , vurmak , çekmek yasaktır. Bu kural sayesinde korfbol , fiziksel gücü çok iyi olmayan , hatta engelli oyuncular için bile cazip bir oyundur. Eğer temas rahatsız edici boyutlarda değilse ve oyunun akışını engellemiyorsa oyun devam eder. Topa sahip olan oyuncuyu koruyan bir kural vardır. Rakibin elindeki topa vurmak , çekmek , itmek kesinlikle yasaktır ve aynı zamanda topa sahip olan kişiyi aşırı şekilde engellenmeye de izin verilmez. Potalar arka çizgide değil sahanın içinde yer almaktadır. Böylelikle sayı elde etmek için pek çok farklı pozisyondan atış yapılabilmektedir. Potanın etrafında 360 derecelik açıdan atış yapılabilir ve potanın arkasında oyun devam eder(5).
Oyuncular arasında eşitlik yaratmak amacıyla defans pozisyonu kuralı getirilmiştir. Savunma oyuncusu , hücum oyuncusu atış pozisyonu aldığında doğru bir şekilde defans pozisyonu almışsa yapılan atış geçersiz sayılır. Böylelikle kısa boylu oyuncuların uzun boylu oyunculara karşı olan dezavantajı ortadan kalkmıştır(21).
Korfbolun diğer bir önemli özelliğide takım çalışmasının gerekli olduğudur. Topa sahip olan oyuncunun yer değiştirmesine izin verilmediği için takım oyunu oynamak , yardımlaşmak korfbolda çok önemlidir. Oyuncular birbirlerinin özelliklerini iyi bilmelidirler. Nasıl kolektif oynayacakları konusunda hemfikir olmalıdırlar. Bulundukları bölgedeki alana iyi yayılabilmeli topu en uygun pozisyonda bulunan takım arkadaşına verebilmelidirler(5).
Korfbol çok yönlülük gerektirir. Hem hücum hemde savunma yapmak korfbolda çok önemlidir. Çünkü her iki sayıdan sonra oyuncular saha ve görev değiştirirler. Hücum yapanlar savunmaya, savunma yapanlarda hücuma geçerler. Bu nedenle her oyuncu hem hücum hemde savunma becerilerini geliştirmelidir(1). Bunun yanı sıra hücumda bulunan bir oyuncunun hücum fonksiyonlarından sadece birini yerine getirmeside yeterli değildir. İyi şut atabilmeli , asist yapabilmeli , ribaund alabilmelidir. Bu nedenle bir korfbol oyuncusunun çabuk karar verebilme , verdiği kararı mümkün olan en kısa sürede yerine getirebilme , seri bir şekilde hareket edebilme gibi özelliklerinin olması gerekir.
3.1.3.6. OYUNCULAR
a - oyuncu sayısı ve pozisyonlar
Korfbol 4 bayan ve 4 erkekten oluşan 8 kişilik iki takım arasında oynanır. Her bir bölgede 2 bayan ve 2 erkek oyuncu bulunur.
b - eksik takımlar
Bir veya iki takımda eksik oyuncular olduğunda oyunun başlayıp devam edebilmesi için her iki takımdan her bölgede en az üçer oyuncu bulunması ve hiçbir bölgede bir bayan oyuncunun iki erkek oyuncuyla yada bir erkek oyuncunun iki bayan oyuncuyla eşleşmemesi gerekir.
c - oyuncu değişikliği
Her takımdan 4 oyuncu değişikliğine izin verilir. Eğer iki oyuncu değişikliği yapıldıktan sonra bir oyuncu sakatlanırsa ve oyuna devam edemeyecek duruma gelirse hakem oyuncu değişikliğine izin verebilir ancak hakemin onayı olmadan bu değişiklik yapılamaz. Değiştirilen bir oyuncu tekrar oyuna dönemez.
d - oyuncuların kıyafetleri
Oyuncular diğer takım oyuncularından farklı ve tek tip spor yapmaya uygun kıyafet giymelidirler. Spor ayakkabı giyilmesi zorunludur. Rakip oyuncuları sakatlayabilecek veya zarar verebilecek herhangi bir materyal takılamaz
3.1.3.11. OYUN SÜRESİ VE MOLA
Oyun 30’ ar dakikalık iki devre halinde oynanır. devre arasında 10 dakikalık dinlenme süresi vardır. Mola süresi 60 saniyedir ve oyun süresine dahil edilmez. Her takımın maç boyunca iki mola hakkı vardır. Oyun durduğu zaman antrenör veya kaptan tarafından mola istemi hakeme iletilir. Açık alanda oynana maçlarda oyun süresi 2 x 35 dakikadır. Hakemin § 16 g kural ihlalinden dolayı meydana gelen gecikmeler veya oyun dışındaki gecikmeler için her bir devreyi uzatma hakkı vardır.
3.1.3.12. SAYI
Top tam olarak sepetten geçtiğinde sayı olarak kabul edilir. Hakemin oyunu durduran yada bitiren düdüğünden sonra yapılan atışlar geçersiz sayılır. Top sepetin altından yukarıya doğru geçtikten sonra dönüp sayı olursa geçersiz kabul edilir. Geçerli tüm sayılar 1 puan değerindedir. En çok sayı atan takım oyunun galibi ilan edilir.
3.2. KORFBOLUN DÜNYAYA YAYILMASI
Korfbolun gelişimini iki bölümde ele alınabilir. Ortaya çıkmasından itibaren uzun bir müddet belli sınırlar içerisinde kalan ve yaygınlaşamayan korfbolun , tüm dünyada oynanan uluslar arası bir spor olması için Uluslararası Korfbol Federasyonu ancak ikinci dünya savaşından sonra ciddi çalışmalar yapmış ve yayılmasını sağlamıştır. Bu nedenle korfbolun gelişim sürecini 1945 öncesi ve sonrası olarak iki ayrı bölümde inceleyebiliriz(9).
3.2.1. 1945 ÖNCESİ
Korfbolun dünyaya yayılması kolay olmamıştır. 2 haziran 1903 tarihinde Hollanda korfbol birliği kurulması ile resmiyet kazanan korfbol uzun bir süre sadece Hollanda da oynanmıştır. 28 nisan 1921 tarihinde Belçika korfbol birliğinin kurulmasıyla birlikte uluslar arası bir hüviyet kazanan korfbol yayılmaya başlamıştır(8). 26 ağustos 1923 de Belçika ve Hollanda , Belçika’nın Antwerp kentinde ilk milli müsabaka gerçekleşmiştir. Bu karşılaşmayı yöneten Hollandalı Gerard STEENİS korfbol tarihinin ilk uluslararası hakemi olmuştur. 1924 yılında bu iki ülke tarafından gelecekteki uluslararası faaliyetleri yürütecek bir kurum oluşturmak amacıyla uluslar arası korfbol birliğini ( International Korfball Bureau ,IKB ) oluşturulmuştur. 1933 yılına kadar bu isimle yürütülen faaliyetler , aynı yıl Uluslararası Korfbol Federasyonunun ( Fédération Internationale de Korfbal , FIK ) kurulmasıyla resmi olarak bu çatı altında toplanmıştır(7).
Hollanda sömürgeleri olan Surinam , Endonezya ve Hollanda Antileri , Hollanda’nın bu sporu öğretmesi neticesinde bir çok kulübe ve kendi federasyonlarına sahip oldular ancak FIK üyesi olmadılar. 1945 yılında kuruluşundan itibaren 12 yıl geçmiş olmasına rağmen ikinci dünya savaşınında etkileri neticesinde Hollanda ve Belçika haricinde henüz hiçbir ülke FIK üyesi olmamıştır. Yıllarca sadece Hollanda ve Belçika sınırları içerisinde oynanan bu spor ancak 1950 ‘li yıllardan sonra diğer ülkeler tarafından benimsenip oynanmaya başlanmıştır(9).
3.2.2. 1945 SONRASI
1945 ‘ten sonra bazı Hollanda takımları İngiltere’yi ziyaret ederek burada korfbolun tanıtımını yapmış ve Londra’da 1946 yılında İngiltere korfbol birliği ( British Korfball Association , BKA ) kurulmuştur. Daha sonra Danimarka, Norveç , Avusturya ve İsviçre’ yi de ziyaret eden bu takımlar bu ülkelerde de federasyon kurulmasına yardımcı olmuşlardır. İngiltere , Danimarka ve Endonezya korfbol federasyonları FIK üyeliğine kabul edilmişlerdir. 1960 ‘lı yıllara gelindiğinde ise Almanya FIK üyesi olmuştur(9). 1970 ten sonra hızlı bir genişleme sürecine giren FIK , Surinam , Papua Yeni Gine , Lüksemburg , Amerika Birleşik Devletleri , Avustralya , Fransa gibi ülkeleri bünyesine katarak büyümüş ve korfbolu tüm dünyaya yaymaya başlamıştır. Kulüpler ve milli takımlar düzeyinde uluslararası turnuvalar ve şampiyonalar düzenlenmeye başlanmıştır.
1 ocak 1982 de FIK ismini değiştirerek International Korfball Federation , ( IKF ) adını almış ve aynı yıl Uluslararası Spor Federasyonu ( General Association of International Sports Federations , GAISF ) ve Uluslar arası Dünya Oyunları Federasyonu (International World Games Association , IWGA) üyesi olmuştur(7).
Bu tarihten sonra yeni ülkeleri bünyesine alarak sürekli genişleyen ve korfbolu dünyaya yayan IKF , 1997 yılında Hollanda’nın Lahey kentinde yaptığı toplantıda Türkiye ve Rusya’yıda üyeliğe kabul ederek üye ülke sayısını 34 e çıkarmıştır. Günümüzde her 4 yılda bir dünya şampiyonası olmak üzere çeşitli yaş kategorilerinde avrupa ve dünya çapında bir çok şampiyona düzenleyen IKF , korfbolun olimpik sporlar kategorisine alınması için çalışmalarını sürdürmektedir(7).
3.5. TÜRKİYE’DE KORFBOL
Korfbol sporunun Türkiye’deki durumu, çeşitli bölümlere ayrılarak ele alınacaktır.
3.5.1. KORFBOLUN TÜRKİYE’YE GELİŞİ
1995 yılına kadar Türkiye’deki hiç kimsenin korfbolun ne olduğu hakkında bir fikri yoktu. Fahri olarak korfbolun Türkiye’de oynanması için çalışmalar yapan Erengül ÖZER ’in , Belçika korfbol federasyonu ( KBKB ) ve uluslar arası korfbol federasyonu ( IKF ) üyesi Raymond FABRİ ‘yi korfbolun tanıtımını yapması için ülkemize davet etmesiyle başlayan ve artan bir şekilde devam eden faaliyetler neticesinde Türkiye ‘de yaygınlaşan ve halen gelişmeye devam eden korfbol bugün oldukça geniş bir platformda oynanmaktadır(5).
İlk iş olarak Türkiye’ye gelen ve Marmara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğretim görevlilerinden Lale GÜLER ve Nazan DÖNMEZ ile FMV Işık lisesi beden eğitimi öğretmenlerine korfbolu tanıtan Raymond FABRİ , her iki okulda da birer takım kurulmasına yardımcı olmuştur. Düzenlenen seminerlerde oyun kurallarını ve korfbolun nasıl oynanması gerektiği anlatılmıştır.
Türkiye’de oynanan ilk uluslararası korfbol maçı Marmara Üniversitesinin öğrencilerinin oluşturduğu takım ile Avrupa turnesinden dönmekte olan Ermenistan takımının arasında oynanmıştır. Karşılaşma 8 – 1 Ermenistan takımının galibiyeti sonuçlanmıştır(21).
Belçika’nın ikinci liginde mücadele eden Spartacus takımının daveti üzerine bu ülkeye giden Işık lisesi öğretmenlerinden oluşan takım yurtdışında maç yapan ilk takım olmuştur.
3.5.2. KORFBOLUN TÜRKİYE’DE YAYGINLAŞMASI
Marmara Üniversitesi öğretim görevlisi Lale GÜLER ve Nazan DÖNMEZ ile Uluslararası Korfbol Federasyonu üyesi Raymond FABRİ , birlikte yürüttükleri projeler sayesinde korfbolun Türkiye’de yaygınlaşmasını ve gelişmesini sağlamışlardır. İlk olarak 1996 yılının ekim ayında M.Ü. Anadoluhisarı kampüsünde temel eğitim ve gelişim kursu düzenlenmiştir. 1995 yılındaki tanıtım ve temel eğitim kursuna katılmış olan 12 öğrenci gelişim kursuna , 24 yeni öğrenci ise temel eğitim kursuna katılarak korfbol hakkında bilgi sahibi olmuşlardır.
31 mart – 7 nisan 1997 tarihleri arasında ise korfbol antrenörleri yetiştirmek amacıyla Işık lisesinde düzenlenen antrenör seminerinde Fabri ile birlikte IKF tarafından görevlendirilen eğitim komitesi üyesi Dan De RUDDER Marmara üniversitesinden 3 öğretim elemanı ile 13 öğrenciye ve 8 beden eğitimi öğretmenine ders vermiş ve sınavda başarılı olanlar IKF onaylı 1. kademe antrenörlük belgesi almaya hak kazanmıştır.
Korfbol sporunun Türkiye’de gelişimi için Marmara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu’nda Uluslararası Korfbol Federasyonu (IKF) ve Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı’nın desteğiyle 1997 yılının ekim ayında Korfbol Antrenörlük ve Hakemlik Kursları yapılmıştır. Antrenörlük Kursuna 10 ayrı Üniversiteden 13 öğretim elemanı, 3 öğrenci ve 1 beden eğitimi öğretmeni katılırken, Hakemlik Kursuna 3 öğretim elemanı, 2 beden eğitimi öğretmeni ve 11 öğrenci katılmıştır. Uluslararası Korfbol Federasyonu Antrenörlük kursu için IKF Eğitim Komitesinden Rob LOF’u, Hakemlik kursu için ise Eğitim Komitesi Başkanı Hans WROEGH’u görevlendirmiştir. Kursların sonunda başarılı olanlara Uluslararası Korfbol Federasyonunun 1. Kademe Antrenörlük ve 1. kademe hakemlik sertifikası verilmiştir.
Bu kursun sonucunda başarılı olan , Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki üniversitelerden Marmara Üniversitesinin daveti üzerine gelmiş olan öğretim görevlileri , kendi üniversitelerine döndüklerinde birer takım kurarak korfbol sporunun üniversiteler arasında yaygınlaşmasına yardımcı olmuşlardır.
Mayıs 1999 da ise İstanbul Teknik Üniversitesinde düzenlenen birinci kademe antrenör kursuna 6 farklı üniversiteden 9 öğretim elemanı , 2 beden eğitimi öğretmeni ve 6 üniversite öğrencisi katılmıştır. Uluslararası Korfbol Federasyonu antrenörlük kursu için Fabri ile birlikte IKF Eğitim Komitesinden Dan De RUDDER’i görevlendirmiştir. Kursların sonunda başarılı olanlara Uluslararası Korfbol Federasyonunun 1. Kademe Antrenörlük sertifikası verilmiştir.
31 mart – 7 nisan 1997 tarihleri arasında Işık lisesinde düzenlenen antrenörlük kursundan mezun olan beden eğitimi öğretmenleri İstanbul içinden davet edildikleri için sadece İstanbul‘da ki liselerde birkaç takım oluşturulmuştur. Selim Pars koleji ve Yıldız koleji , Işık lisesiyle birlikte kurduğu takımlarla çalışmalarına başlamıştır. Aynı yıl ekim ayında Marmara Üniversitesinde düzenlenen antrenörlük kursundan mezun olan öğretim görevlileri ise Türkiye’nin çeşitli illerinden katıldıkları için korfbol üniversiteler bazında bir çok şehirde oynanmaya başlanmıştır. Başta Kocaeli olmak üzere Ankara , Akdeniz ve Ege üniversitelerinde kurulan takımlar korfbolun Anadolu’daki temsilcisi olmuşlardır.
18 mart 1998 tarihinde Selim Pars kolejinin Florya ’daki tesislerinde gerçekleştirilen Belçika’nın Spartacus takımının 18 yaş altı seviyesinde katıldığı korfbol turnuvasına Selim Pars koleji , Işık lisesi ve Yıldız koleji’nin yanı sıra üniversite bazında sadece Marmara Üniversitesi ve Kocaeli Üniversitesi takımları katılmışlardır.
İstanbul dışındaki üniversiteler ise korfbol oynayabilmek için uzun yol kat
etmek zorundaydılar . 1999 yılı nisan ayında Marmara üniversitesinin daveti üzerine İstanbul’a gelen ve iki gün boyunca kamp çalışması yaparak hazırlık maçı oynayan Akdeniz Üniversitesi korfbol takımı , 2000 yılının haziran ayında Antalya’da düzenlediği hazırlık programı çerçevesinde Marmara Üniversitesinin yanı sıra davet edilen Ankara Üniversitesi ile birlikte iki gün boyunca antrenman maçları oynamıştır.
3.5.3. TÜRK KORFBOL KOMİTESİ ( TKK )
Korfbol sporunun giderek yaygınlaşması ve yapılan organizasyonların artması neticesinde tüm bu faaliyetleri organize edecek bir kurumun oluşturulması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Korfbola gönül veren kişilerin bir araya gelerek oluşturdukları Türk Korfbol Komitesi böylelikle kurulmuş ve faaliyetlerine başlamıştır. 1997 yılında kurulan TKK aynı yıl uluslar arası korfbol federasyonunun Hollanda ‘nın Lahey kentinde yaptığı toplantıda üyeliğe kabul edilmiştir.
Türkiye’ye korfbolu getiren ve yaygınlaşması için çalışmalar yürüten Erengül ÖZER komite başkanlığına seçilmiş ve Türk korfbol komitesi faaliyetlerine başlamıştır.
Temmuz 2002 tarihinde 3. Türkiye Üniversiteler Spor Oyunları kapsamında yer alan Korfbol Türkiye Birinciliği , Marmara Üniversitesi Anadoluhisarı kampüsünde Kocaeli , Ankara , Marmara ve İstanbul Teknik Üniversitesinin katılımıyla gerçekleştirildi. Bir gün süren ve tek devreli lig usulü düzenlenen bu şampiyonada Türkiye şampiyonu olmuştur.
